نانو چیست؟
در قدم اول اجازه دهید شما را با تعریف علم نانو آشنا کنیم. تا به امروز تعریفهای مختلفی از علم نانو (nanoscience) ارائه شده است. یکی از بهترین تعریفهای علم نانو که به صورت بسیار مختصر شما را با جهان نانو آشنا میکند بدین گونه است: علم نانو مطالعه پدیدهها و دستکاری مواد در مقیاسهایی در ابعاد اتمی، مولکولی و ماکرومولکولی است که منجر به تغییر شدید خواص مواد (نسبت به مواد در ابعاد بزرگ) میشود.
همانگونه که متوجه شدهاید، علم نانو به پدیدههایی اشاره میکند که در مقیاسهای مشخص و احتمالا بسیار کوچک رخ میدهد. مواد تودهای (تکهای بزرگ از مواد؛ همانند آنچه که اطراف ماست) خواص فیزیکی مشخص و پیوستهای دارند. به عبارت دیگر خواص فیزیکی آنها جدای از ابعادشان برای ما شناخته شده بوده و تغییر نمیکند.
حال اگر یک ماده را کوچک کنیم، خواص آن ماده در ابعاد کوچکتر و میکرومتری (به عنوان مثال به اندازه یک ذره شن) نیز تقریبا مشابه همان تکه تودهای اولیه است ولی هنگامی که آن ماده به ابعاد بسیار کوچکتر و به اندازه ابعاد نانومتری برسد، خواص ماده به گونهای تغییر میکند که دیگر قوانین فیزیک معمول و کلاسیک توانایی توضیح دادن آن را ندارد. آن ماده (به عنوان مثال طلا) در ابعاد نانومتری ممکن است خواص (به عنوان مثال خواص الکتریکی، نوری یا مکانیکی) بسیار متفاوتی نسبت به اندازه تودهای خود داشته باشد.
حال با درک اولیه از تعریف علم نانو میتوانیم فناوری نانو (nanotechnology) را نیز این گونه تعریف نماییم: فناوری نانو طراحی، مطالعه، تولید و کاربرد ساختارها، ابزارها و سیستم ها از طریق کنترل شکل و اندازه آنها در مقیاس نانومتری است. سوالی که مطمئنا برایتان پیش آمده است این است که کلماتی همچون میکرومتری، نانومتری یا ابعاد نانو دقیقا به چه معنا است و به چه ابعادی اشاره میکند. پس بهتر است نگاهی دقیقتر به کمیتهای اندازهگیری بیاندازیم.